sunnudagur, maí 15, 2005
fimmtudagur, maí 12, 2005
Vesturnílarveiran (e. West Nile Virus) telst til sama hóps veira og þær sem valda beinbrunasótt og gulusótt. Um er að ræða RNA-veirur sem berast á milli hýsla með skordýrum. Vesturnílarveiran greindist fyrst árið 1937 í Úganda og er í dag nokkuð algeng í mönnum, fuglum og öðrum hryggdýrum í Afríku, Vestur-Asíu og í Miðausturlöndum. Hún er einnig þekkt í suðurhluta Evrópu.
Vesturnílarveiran berst í fólk ef það er bitið af sýktum moskítóflugum (aðallega af tegundinni Culex pipiens). Moskítóflugurnar sýkjast þegar þær sjúga blóð úr sýktum fuglum. Margar fuglategundir hafa greinst sem millihýslar fyrir veiruna en í New York er talið að gráspör (e. house sparrow), algengur spörfugl í görðum borgarbúa, sé helsti millihýsillinn. Veirunni fjölgar í þessum fuglum í um fimm daga eða lengur þannig að ef þeir eru bitnir af moskítóflugum á þeim tíma sýkjast þær. Ef sýktar flugur bíta síðan og sjúga blóð úr fólki eða dýrum sprautast veiran í blóðrás fórnarlambsins. Meðgöngutími sjúkdóms, það er sá tími líður frá því að maður fær veiruna í sig þar til sjúkdómseinkenni koma fram, eru 2-17 dagar.
Um 80% þeirra sem smitast af vesturnílarveirunni fá engin einkenni sýkingar. Langflestir þeirra sem veikjast fá svokallaða vesturnílarhitasótt. Einkenni hennar eru hiti, höfuðverkur, slen, beinverkir og í sumum tilfellum húðútbrot á búknum ásamt bólgnum eitlum. Hitasóttin getur varað allt frá fáeinum dögum til nokkurra vikna.
Áætlað er að einn af hverjum 150 einstaklingum sem smitast (eða innan við 1%) fái vesturnílarveiki sem er mun skæðari en hitasóttin. Einkenni vesturnílarveiki koma fram á taugakerfinu sem heilabólga, heilahimnubólga eða mænuveiki. Þessu fylgja höfuðverkur, stífur háls, ógleði og uppköst, hár hiti og lömun.
Rétt er að geta þess að vesturnílarhitasótt þróast ekki yfir í skæðu veikina heldur veikjast einstaklingar annað hvort af hitasóttinni eða skæðara afbrigðinu, vesturnílarveikinni.
Fólk á öllum aldri getur orðið alvarlega veikt af vesturnílarveirunni. Einstaklingar sem komnir eru yfir fimmtugt og í sumum tilfellum einstaklingar með ónæmisbælingu (til dæmis þeir sem hafa farið í líffæraígræðslu) eru þó í mestri hættu á að veikjast alvarlega af völdum vesturnílarveirunnar.
Eins og áður sagði er það aðeins lítill hluti smitaðra sem fær einhver einkenni. Ekki er þó hægt að vita fyrirfram hvort viðkomandi er í þeim hópi eða ekki. Fái sýktur einstaklingur einkenni vara þau oftast í nokkra daga, þótt í sumum tilfellum, jafnvel hjá hraustu fólki, geti þau varað í nokkrar vikur. Einkenni skæðrar sýkingar geta varað í nokkrar vikur og áhrif á taugakerfið geta verið varanleg.
Líkt og með aðrar veirusýkingar er lítið hægt að gera við smiti af vesturnílarveirunni annað en að bíða eftir að ónæmiskerfið vinni bug á sýkingunni. Að sjálfsögðu má lina ýmis einkenni, eins og höfuðverk og beinverki, með verkjalyfjum en engin lyf eru til sem lækna sjúkdóminn sjálfan.
Besta vörnin gegn sýkingunni er að gera ráðstafanir til að draga úr hættu á moskítóflugubiti. Gæta þess að vera ekki úti með bera útlimi, nota flugnafæluefni, hafa flugnanet í gluggum og þurrka upp vatn þar sem moskítóflugur tímgast.
Ekki er vitað til þess að vesturnílarveiran hafi borist til Íslands.
Ekki enn... fyrr en verkfræðicoolistar í HI lögðu land undir fót og Afríka varð fyrir valinu ;).
Vesturnílarveiran berst í fólk ef það er bitið af sýktum moskítóflugum (aðallega af tegundinni Culex pipiens). Moskítóflugurnar sýkjast þegar þær sjúga blóð úr sýktum fuglum. Margar fuglategundir hafa greinst sem millihýslar fyrir veiruna en í New York er talið að gráspör (e. house sparrow), algengur spörfugl í görðum borgarbúa, sé helsti millihýsillinn. Veirunni fjölgar í þessum fuglum í um fimm daga eða lengur þannig að ef þeir eru bitnir af moskítóflugum á þeim tíma sýkjast þær. Ef sýktar flugur bíta síðan og sjúga blóð úr fólki eða dýrum sprautast veiran í blóðrás fórnarlambsins. Meðgöngutími sjúkdóms, það er sá tími líður frá því að maður fær veiruna í sig þar til sjúkdómseinkenni koma fram, eru 2-17 dagar.
Um 80% þeirra sem smitast af vesturnílarveirunni fá engin einkenni sýkingar. Langflestir þeirra sem veikjast fá svokallaða vesturnílarhitasótt. Einkenni hennar eru hiti, höfuðverkur, slen, beinverkir og í sumum tilfellum húðútbrot á búknum ásamt bólgnum eitlum. Hitasóttin getur varað allt frá fáeinum dögum til nokkurra vikna.
Áætlað er að einn af hverjum 150 einstaklingum sem smitast (eða innan við 1%) fái vesturnílarveiki sem er mun skæðari en hitasóttin. Einkenni vesturnílarveiki koma fram á taugakerfinu sem heilabólga, heilahimnubólga eða mænuveiki. Þessu fylgja höfuðverkur, stífur háls, ógleði og uppköst, hár hiti og lömun.
Rétt er að geta þess að vesturnílarhitasótt þróast ekki yfir í skæðu veikina heldur veikjast einstaklingar annað hvort af hitasóttinni eða skæðara afbrigðinu, vesturnílarveikinni.
Fólk á öllum aldri getur orðið alvarlega veikt af vesturnílarveirunni. Einstaklingar sem komnir eru yfir fimmtugt og í sumum tilfellum einstaklingar með ónæmisbælingu (til dæmis þeir sem hafa farið í líffæraígræðslu) eru þó í mestri hættu á að veikjast alvarlega af völdum vesturnílarveirunnar.
Eins og áður sagði er það aðeins lítill hluti smitaðra sem fær einhver einkenni. Ekki er þó hægt að vita fyrirfram hvort viðkomandi er í þeim hópi eða ekki. Fái sýktur einstaklingur einkenni vara þau oftast í nokkra daga, þótt í sumum tilfellum, jafnvel hjá hraustu fólki, geti þau varað í nokkrar vikur. Einkenni skæðrar sýkingar geta varað í nokkrar vikur og áhrif á taugakerfið geta verið varanleg.
Líkt og með aðrar veirusýkingar er lítið hægt að gera við smiti af vesturnílarveirunni annað en að bíða eftir að ónæmiskerfið vinni bug á sýkingunni. Að sjálfsögðu má lina ýmis einkenni, eins og höfuðverk og beinverki, með verkjalyfjum en engin lyf eru til sem lækna sjúkdóminn sjálfan.
Besta vörnin gegn sýkingunni er að gera ráðstafanir til að draga úr hættu á moskítóflugubiti. Gæta þess að vera ekki úti með bera útlimi, nota flugnafæluefni, hafa flugnanet í gluggum og þurrka upp vatn þar sem moskítóflugur tímgast.
Ekki er vitað til þess að vesturnílarveiran hafi borist til Íslands.
Ekki enn... fyrr en verkfræðicoolistar í HI lögðu land undir fót og Afríka varð fyrir valinu ;).
miðvikudagur, maí 11, 2005
Jói litli er sá klárasti í bekknum, og er alltaf fyrstur að klára prófin og spurningarblöðin. Svo að hann hafi nú eitthvað að gera, eftir að hann var fyrstur búinn að svara spurningarblaði kennarans, ákvað kennarinn að spyrja hann aukaspurningar.
"Jói minn, þú ert nú svo klár, að ég ætla að spyrja þig einnar aukaspurninar. Það eru 5 fuglar á grein, þú ert með byssu og skýtur einn fuglinn, hvað eru þá margir fuglar eftir?"
"Enginn", svarar Jói.
"Hvað meinar þú... enginn?", spyr kennslukonan?
"Já, einn drepst, dettur til jarðar og hinir fljúga í burtu" segir Jói
Kennslukonan kinkar kolli og segir "svarið átti nú að vera 4, en mér líkar hvernig þú hugsar" Örstuttu seinna réttir Jói litli upp hendi.
"Já Jói"
"Má ég spyrja þig einnar spurningar?"
"Endilega" segir kennslukonan.
"Ókei, 3 konur standa við ísbíl, og allar eru búnar að kaupa sér ís, ein af þeim sleikir ísinn, ein af þeim bítur í ísinn og ein af þeim sýgur ísinn. Hver þeirra er gift?"
Spyr Jói, Kennslukonan roðnar og segir,
"Eee....ég veit ekki alveg, ætli það sé ekki sú sem sýgur ísinn?....eða eitthvað"
"Neeiiii" segir Jói litli, "það er sú sem er með giftingarhringinn, en mér líkar hvernig þú hugsar"
"Jói minn, þú ert nú svo klár, að ég ætla að spyrja þig einnar aukaspurninar. Það eru 5 fuglar á grein, þú ert með byssu og skýtur einn fuglinn, hvað eru þá margir fuglar eftir?"
"Enginn", svarar Jói.
"Hvað meinar þú... enginn?", spyr kennslukonan?
"Já, einn drepst, dettur til jarðar og hinir fljúga í burtu" segir Jói
Kennslukonan kinkar kolli og segir "svarið átti nú að vera 4, en mér líkar hvernig þú hugsar" Örstuttu seinna réttir Jói litli upp hendi.
"Já Jói"
"Má ég spyrja þig einnar spurningar?"
"Endilega" segir kennslukonan.
"Ókei, 3 konur standa við ísbíl, og allar eru búnar að kaupa sér ís, ein af þeim sleikir ísinn, ein af þeim bítur í ísinn og ein af þeim sýgur ísinn. Hver þeirra er gift?"
Spyr Jói, Kennslukonan roðnar og segir,
"Eee....ég veit ekki alveg, ætli það sé ekki sú sem sýgur ísinn?....eða eitthvað"
"Neeiiii" segir Jói litli, "það er sú sem er með giftingarhringinn, en mér líkar hvernig þú hugsar"
þriðjudagur, maí 10, 2005
sunnudagur, maí 08, 2005
Vildi bara deila þessu með ykkur. Þetta er að eyðileggja próflesturinn fyrir mér. Frænka mín leysti þetta á 7 mínútum, en ég sat í svona 45 mín. í gær og reyndi án árangurs. Kannski var það lengur, ég ætlaði að taka tímann en var búinn að gleyma því hvað klukkan var þegar ég byrjaði þegar ég gafst upp!
föstudagur, maí 06, 2005
Gerast áskrifandi að:
Færslur (Atom)